Dân tộc Ê đê có tên gọi khác: Anăk Ê Đê, Ra Đê, Ê Đê - Êgar, Đê. Tập trung ở tỉnh Đắc Lắc, phía nam tỉnh Gia Lai và miền tây hai tỉnh Khánh Hòa, Phú Yên.
Nhóm ngôn ngữ: Malayô - Pôlinêxia
Dân số: 306.333 người (ước tính năm 2003).
Già làng người Ê - đê.
Đặc điểm kinh tế: Người Êđê làm rẫy là chính. Ngoài trồng trọt, đồng bào còn chăn nuôi, săn bắn, hái lượm, đánh cá, đan lát, dệt.
Hôn nhân gia đình: Người Ê Đê theo chế độ mẫu hệ, chủ nhà là phụ nữ, con cái mang họ mẹ, con trai không được hưởng thừa kế. Đàn ông cư trú trong nhà vợ. Nếu vợ chết và bên nhà vợ không còn ai thay thế thì người chồng phải về với chị em gái mình. Nếu chết, được đưa về chôn cất bên người thân của gia đình mẹ đẻ.
Gia đình người Ê - đê.
Văn hóa: Người Êđê có kho tàng văn học truyền miệng phong phú: thần thoại, cổ tích, ca dao, tục ngữ, đặc biệt là các Khan (trường ca, sử thi) nổi tiếng với Khan Đam San, Khan Đam Kteh Mlan... Đồng bào yêu ca hát và thích tấu nhạc. Nhạc cụ có chiêng, cồng, trống, sáo, khèn, đàn.
Múa khiên trong ngày hội.
Nhà cửa: Nhà người Ê Đê thuộc loại hình nhà sàn dài, bộ khung kết cấu đơn giản. Cái được coi là đặc trưng của nhà Ê Đê là hình thức của thang, cột sàn và cách bố trí trên mặt bằng sinh hoạt chia thành hai phần. Nửa đằng cửa chính (Gah) là nơi tiếp khách, sinh hoạt chung của cả nhà dài, bếp chủ, ghế khách, ghế chủ, ghế dài (tới 20cm), chiêng ché... Nửa còn lại (Ôk) là bếp đặt chỗ nấu ăn chung và là chỗ ở của các đôi vợ chồng, chia đôi theo chiều dọc, phần về bên trái được coi là "trên" chia thành nhiều gian nhỏ; phần về bên phải là hàng lang để đi lại, về phía cuối là nơi đặt bếp...
Nhà dài của người Ê-đê.
Mỗi đầu nhà có một sân sàn. Sân sàn ở phía cửa chính được gọi là sân khách. Muốn vào nhà phải qua sân sàn.
Trang phục:
Nam để tóc ngắn quấn khăn màu chàm nhiều vòng trên đầu. Y phục gồm áo và khố. Áo có hai loại cơ bản: loại áo dài tay, khoát cổ chui đầu, thân dài trùm mông, xẻ tà; và loại áo dài (quá ngối), khoét cổ, ống tay bình thường không trang trí như loại áo ngắn trên,... Khố có nhiều loại và được phân biệt ở sự ngắn dài có trang trí hoa văn như thế nào. Đẹp nhất là các loại ktêh, drai, đrêch, piêk, còn các loại bong và băl là loại khố thường. Nam giới cũng mang hoa tai và vòng cổ.
Phụ nữ Ê Đê để tóc dài buộc ra sau gáy. Họ mang áo váy trong trang phục thường nhật. Áo phụ nữ là loại áo ngắn dài tay, khoét cổ (loại cổ thấp hình thuyền) mặc kiểu chui đầu. Thân áo dài đến mông khi mặc cho ra ngoài váy. Cùng với áo là chiếc váy mở (tấm vải rộng làm váy) quấn quanh thân. Hiện nay nữ thanh niên thường mặc váy kín. Ngoài ra phụ nữ còn có áo lót cộc tay. Xưa họ để tóc theo kiểu búi tó và đội nón duôn bai. Họ mang đồ trang sức bằng bạc hoặc đồng. Vòng tay thường đeo thành bộ kép, nghe tiếng va chạm của chúng vào nhau họ có thể nhận ra người quen, thân.
Nhận xét
Đăng nhận xét