CỬA Ô
Một đầu xuất phát của con đường dẫn vào thành phố nối bát ngát ngoại ô vào nội thành chật hẹp, được gọi là cửa ô...
Các thứ bàn cờ, cờ người, cờ tướng trên bãi cỏ, cờ chân chó của tuổi thơ cho đến cờ vua, đều được chia ô ngang dọc chéo. Thành phố lớn mỗi con đường là một đoạn thẳng như thế, vì vậy mà người ta gọi là đường bàn cờ chăng? Một đầu xuất phát của con đường dẫn vào thành phố nối bát ngát ngoại ô vào nội thành chật hẹp, được gọi là cửa ô. Hà Nội từng có đến 24, rồi 16 cửa ô, nay chìm khuất vào thời gian người ta chỉ còn hay nhắc đến mấy cái tên quen thuộc: Ô Cầu Dền ở phía Nam, Ô Đống Mác gần đấy, Ô Quan Chưởng phía Đông, Ô Yên Phụ phía Bắc, Ô Chợ Dừa phía Tây Nam, Ô Cầu Giấy phía Tây...
Cửa ô thường gợi bao quá khứ xa xăm tự hào hay chua xót. Người lính thú đến cửa ô là phải từ biệt vợ con mà lên đường ra biên ải. Cửa ô là nỗi ngậm ngùi chia biệt. Ông Tú, ông Cử tay nải gió đưa qua cửa ô vào kinh thi Hội, phải đèo thêm con dao dựa mà mở đường qua truông cỏ, đèo cao, núi dựng rừng già... qua châu Hoan, châu ái, qua đèo Ngang Thuận Hoá... Miền Tây nước ngược, ghềnh thác hiểm nguy, anh sơn tràng qua cửa ô lên với núi rừng để trở về bằng bè bằng mảng. Cửa ô đi theo anh bằng gói thuốc lào, chai rượu chăng?Từ trấn Đông, Đoài, Kinh Bắc, Sơn Nam, muốn đến trung tâm Hà Nội có tháp Rùa Hoàn Kiếm, thế nào chả phải vượt cửa ô, có anh tuần đinh cầm tay thước đứng gác. Nay những nơi ấy mọc lên khách sạn, Hotel, bến xe, cửa hiệu, cổng trường...
Cửa ô từng đón đoàn quân chiến thắng, mũ nan dép lốp về giải phóng thủ đô, tưng bừng nhịp gió đỏ cờ. Cửa ô đã thành trường tồn trong lòng người, nhân chứng lịch sử, thành nỗi nhớ man mác, thành niềm bâng khuâng của kỷ niệm bao thời...
Ô Đông Lầm có vải nâu mỏng tang cho tà áo dài phụ nữ tung bay. Ô Yên Hoa là cửa sông cho suối hoa đào tràn ngập thị thành. Ô Tây Long từng là chiến trường quân Trịnh Nguyễn. Ô Quan Chưởng còn tấm bia của quan Tổng đốc Hoàng Diệu cấm lính tráng nhũng nhiễu người dân. Ô Cầu Giấy hai lần diệt hai tên cầm đầu quân xâm lược Pháp.
Cửa ô hôm nay đã lùi ra xa nhiều lắm. Những Hàng Mắm, Hàng Muối, Hàng Chĩnh, Bến Nứa... từng là cửa ô, nay đã là trung tâm thành phố. Bao thế hệ đã ra đi, để lại một quả tim Bắc Hà tươi rói nghìn năm trong tâm hồn người Việt Nam, người Hà Nội...
Cửa ô vẫn hào phóng hàng ngày tràn vào Hà Nội những suối rau xanh nõn lộc, tươi mát ngon lành, những thúng gạo trắng như bông, cá tươi mang còn đỏ, con gà chân vàng choé, cùng hoa tươi và muôn ngàn sản vật... Không có cửa ô, Hà Nội làm sao tồn tại được.../.
Băng Sơn
Nhận xét
Đăng nhận xét