Đảo Phan Vinh (Pearson Reef)

Đảo Phan Vinh năm 2011

Đảo Phan Vinh (Pearson Reef) thuộc cụm đảo Trường Sa, nằm ở vĩ độ 08⁰58’00’’ Bắc, kinh độ 113⁰41’30’’ Đông, ở đầu Đông Bắc rạn san hô Pearson Reef hình vành khuyên dài khoảng 5 hải lý, theo hướng Đông Bắc – Tây Nam. Có hình dạng tự nhiên gần tròn, đường kính chỉ khoảng 80m, đảo Phan Vinh là đảo nhỏ nhất trong 9 đảo nổi ở quần đảo Trường Sa được Việt Nam đóng giữ. Tuy nhỏ bé, nhưng đảo Phan Vinh có vị trí chiến lược quan trọng, ở giữa quần đảo Trường Sa, gần như cách đều 3 đảo đang bị Trung Quốc chiếm đóng là Gạc Ma, Chữ Thập và Châu Viên với khoảng cách trên 50 hải lý.

Ảnh vệ tinh đảo Phan Vinh

Đảo Phan Vinh năm 1990 – ảnh tư liệu

Trước năm 1978, đảo Phan Vinh có tên là Hòn Sập. Đầu năm 1978, tình hình ở khu vực quần đảo Trường Sa diễn biến phức tạp, Philippines đưa quân chiếm đóng bãi An Nhơn (cồn san hô Lan Can, Lankiam Cay, đá Panata), một số nước đưa nhiều tàu thuyền đến khu vực quần đảo Trường Sa. Quân chủng Hải quân quyết định, phải nhanh chóng tổ chức lực lượng đóng giữ các đảo Trường Sa Đông, Sinh Tồn Đông, Hòn Sập, An Bang. Ngày 30/3/1978, một phân đội gồm 31 người của trung đoàn 146, Vùng 4 Hải quân do Thiếu úy Vũ Xuân Hà chỉ huy, có Trung đoàn trưởng Cao Ánh Đăng đi cùng trên tàu 680 thuộc Đoàn 128 đã ra đóng giữ đảo Hòn Sập.

Đảo Phan Vinh năm 1988 – ảnh Nguyễn Viết Thái

Đảo Phan Vinh năm 1990 – ảnh tư liệu

Ngày 7/5/1978, Tư lệnh Hải quân Giáp Văn Cương và Chính ủy Hải quân Hoàng Trà ra đảo Hòn Sập kiểm tra. Tại đây, Tư lệnh Giáp Văn Cương đề nghị đổi tên đảo Hòn Sập thành đảo Phan Vinh, mang tên Anh hùng liệt sĩ, Trung úy Nguyễn Phan Vinh, thuyền trưởng của tàu 235 trong đoàn tàu không số, đường Hồ Chí Minh trên biển.

Ca sĩ Anh Đào đơm cúc áo cho lính đảo Phan Vinh, tháng 5/1988

– ảnh Nguyễn Viết Thái

Lính đảo Phan Vinh

Vào đảo Phan Vinh bằng xuồng

So với các đảo nổi trên quần đảo Trường Sa, điều kiện sinh hoạt ở đảo Phan Vinh khó khăn hơn. Đảo nhỏ, chỉ có cát san hô trắng trơ trọi, không có nước ngọt, không có cây xanh, mỗi khi có dông gió lớn, sóng đánh bụi nước biển từ bên này sang bên kia, phủ khắp đảo. Những năm đầu từ 1978 đến 1981, bộ đội ở nhà tạm cao chân, mái tôn, chật chội, nóng bức. Qua nhiều lần tôn tạo, đảo Phan Vinh đã được mở rộng hơn, các công trình trên đảo đã khá khang trang. Bên cạnh điểm đảo nổi (Phan Vinh A), ta xây dựng thêm điểm đảo chìm Phan Vinh B, cách đảo Phan Vinh A gần 5 hải lý về phía Tây.