Ngôi chùa lưu giữ mộc bản kinh Phật khắc trên gỗ thị cổ nhất thế giới

Chùa Bổ Đà có kiến trúc độc đáo, khác biệt so với các ngôi chùa truyền thống ở miền Bắc. Đặc biệt, đây là nơi đang lưu giữ mộc bản kinh Phật khắc trên gỗ thị cổ nhất thế giới - một trong những cổ vật giá trị của chùa.

Chùa Bổ Đà từ hàng trăm năm nay đã được ca ngợi là một trong 3 ngôi chùa nổi tiếng bậc nhất của vùng đất Bắc Giang - Kinh Bắc với những giá trị đặc biệt về lịch sử và kiến trúc nghệ thuật

Tọa lạc trên núi Phượng Hoàng (Bổ Đà sơn), phía Bắc sông Cầu, thuộc địa phận xã Tiên Sơn, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang, chùa Bổ Đà (còn gọi là chùa Quán Âm núi Bổ Đà hay Bổ Đà sơn Quán Âm tự) được xây dựng từ thời nhà Lý và trùng tu, mở mang vào thời Lê Trung Hưng cũng như các giai đoạn sau này.

Người xưa có câu "Bắc Bổ Đà - Nam Hương Tích" (phía Bắc có chùa Bổ Đà, phía Nam thành Thăng Long có chùa Hương Tích) để ngợi ca Bổ Đà, vốn không chỉ là một trong những ngôi chùa độc đáo nhất miền đất Kinh Bắc mà còn là trung tâm Phật giáo lớn của Phật phái Lâm Tế - một dòng thiền có ảnh hưởng rộng rãi nhất ở Việt Nam.

Chùa Bổ Đà vừa là nơi thờ Phật vừa là nơi tu tập của tăng, ni thiền phái Lâm Tế qua nhiều thế kỷ. Di tích này gồm chùa cổ Bổ Đà sơn, chùa chính Tứ Ân tự, am Tam Đức (xây dựng sau, vào thời Hậu Lê), vườn tháp và ao miếu.

Chùa Bổ Đà là một trong những nơi còn giữ nguyên bản nét kiến trúc truyền thống Việt cổ, độc đáo và khác biệt so với các ngôi chùa ở miền Bắc Việt Nam.

Nhà chùa đã dùng đá núi, gạch chỉ và đất thó tạo nên bức tường bao quanh để giữ gìn giấc ngủ ngàn thu cho các nhà tu hành

Theo Thượng tọa Thích Tục Vinh, một số cây lâu năm trong khuôn viên chùa như thị, vối đều có tuổi đời hàng trăm năm. Đây là những bảo vật có tính lịch sử, văn hóa cũng như đấy ý nghĩa với Phật giáo Việt Nam.

Các tòa ngang dãy dọc của chùa Bổ Đà tạo vẻ u tịch, thanh vắng

Chùa Bổ Đà hiện còn lưu giữ vườn tháp đẹp và lớn nhất Việt Nam với gần 100 ngôi tháp. Vườn tháp rộng 7.784 m2, được xây dựng theo những quy định riêng, rất chặt chẽ của thiền môn, chứa xá lị, tro cốt nhục thân của hơn 1.200 vị tăng, ni.

Chùa Bổ Đà đang lưu giữ một bảo vật quốc gia, đó là bộ ván kinh Phật cổ nhất Việt Nam được khắc trên gỗ thị (loại gỗ rất bền và nhẹ). Theo Thượng tọa Thích Tục Vinh, trụ trì nhà chùa, mộc bản được lưu giữ tại chùa Bổ Đà do các thiền sư phái Lâm Tế san khắc thời vua Lê Cảnh Hưng (1740-1786) và các giai đoạn sau này. Đến nay, mộc bản vẫn còn khá nguyên vẹn với gần 2.000 bản khắc bằng chữ Hán, chữ Nôm, chữ Phạn.

Với những giá trị đặc biệt về lịch sử và kiến trúc nghệ thuật, năm 1992, chùa Bổ Đà được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch) xếp hạng Di tích cấp quốc gia. Năm 2016, chùa Bổ Đà được công nhận Di tích quốc gia đặc biệt.